Wat is een doula
In de voorbereiding naar een geboorte is emotionele begeleiding en ondersteuning een belangrijke dimensie die nog niet altijd de nodige aandacht krijgt. Om ontspannen en voorbereid uit te kunnen kijken naar de grote overgang die het ouderschap meebrengt, is er echter meer nodig dan enkel medische opvolging.
De term doula komt uit het Grieks en betekent dienende vrouw. De rol van een doula omvat de niet-medische zorg tijdens zwangerschap en geboorte. Een doula is opgeleid om jou en je partner, als aanvulling op de medische zorg, emotioneel, fysiek en praktisch te begeleiden en ondersteunen. Vrouwen hebben verschillende behoeften, wensen en zorgen tijdens de zwangerschap en bevalling. Als aanvulling op de moderne verloskunde en de liefde en steun van de partner, kan een doula een continue bron van bevestiging, comfort en aanmoediging zijn.
Bevallen met een doula betekent persoonlijk afgestemde begeleiding en continue aandacht van een vrouw die je steunt en geruststelt. Tijdens de zwangerschap is zij je nabij, luistert en leeft aandachtig mee met het zwangerschapsproces en de voorbereiding naar de geboorte toe. Ze moedigt je aan om te luisteren naar je lichaam en je gevoel te volgen. Door mee te denken en op jullie vragen in te gaan ondersteunt ze jullie in het uitzoeken welke geboorte jullie voor jullie kindje wensen en het plaatsen van angsten en twijfels. Gedurende de bevalling is een doula continue liefdevol en steunend aanwezig om moeder en partner op te vangen waar nodig.
‘Doulas provide dedicated care and support during pregnancy as well as being a reassuring pillar of strength during birth and beyond. Always sympathetic to a mother’s needs, doulas are there to listen, advise and provide practical support during the most magical, but sometimes worrying moments of a woman’s life.’ – DONA International
In de meeste culturen is het een eeuwenoude traditie dat als een vrouw bevalt, ze omringd wordt door de andere vrouwen uit de gemeenschap. Ook in het Oude Griekenland bevielen vrouwen met de ondersteuning van andere vrouwen. De term doula vindt zijn oorsprong in die traditie, waarbij de hoofddienares haar meesteres bij haar bevalling hielp en degene was die de baby daarna voedde. Deze ‘hoofdslavin’ had de naam doula, ‘dienende vrouw’.
De medische ontwikkelingen van de laatste eeuwen hebben de geboorte van een kindje uit de sociale context gehaald waar die eeuwenlang een plaats in had, en op veel plaatsen in de wereld nog steeds een plaats heeft. In veel culturen omringden de vrouwen van een dorp of gemeenschap de bevallende moeder, terwijl de vader vaak een rituele rol te vervullen had door zich terug te trekken onder mannen, familie of alleen om de steun van de Goden om een gunstige bevallingsuitkomst te vragen. Nadat vrouwen doorheen de evoluties in de 20e eeuw op een dieptepunt alleen moesten bevallen in een vreemd ziekenhuis, omringd door vreemde mensen en soms in onvoorstelbare omstandigheden, zijn we sedert de laatste helft van de vorige eeuw op zoek gegaan om van die medische context terug een menselijk gebeuren te maken. Zo werd de partner van de bevallende moeder sedert de jaren ’70 steeds meer in de verloskamer toegelaten, tot op het punt dat we ons vandaag nog moeilijk een bevalling zonder de vader of partner kunnen voorstellen.
Voor vaders of co-moeders is het één van de bijzonderste ervaringen denkbaar om bij de geboorte van je kindje te zijn, en je vrouw te ondersteunen om samen jullie kindje ter wereld te brengen. Toch is het niet altijd vanzelfsprekend je plekje tijdens de bevalling vanzelf te vinden. Je vrouw ondergaat grote sensaties, die op haar gedrag en aanwezigheid inspelen, en het is niet altijd makkelijk aan te voelen of in te schatten wat ze op welk moment nodig heeft.
Het kan daarom een grote steun zijn tijdens dit proces een ervaren vrouw nabij te hebben, die bekend is met bevallingen. Zoals vele oudere dorpsvrouwen dat vroeger vanzelfsprekend waren door hun eigen bevallingen en de bevallingen van dorpsgenotes die ze hadden bijgewoond. Met een begrip voor de gevoelens en processen die de bevallende moeder doormaakt, kan zij de partner ondersteunen in de rol die hij (/zij) kan aannemen in het nabij zijn van de bevallende vrouw. Een extra paar handen en een extra meelevend hart kan de partner en/of vroedvrouw ontlasten opdat de bevallende vrouw ten allen tijde iemand heeft om op terug te vallen, ook als de bevalling lang duurt of zich moeilijke momenten voordoen. De partner krijgt zo meer ruimte om het bevallingsproces mee te beleven op een manier die goed voelt. Zo kunnen beide ouders genieten van het wonder van de geboorte van hun kindje.
‘A doula is a trained and paid companion to a woman during birth and may attend her in her home through the first the first days or weeks after. She may be only a birth doula or only a postpartum doula, or may offer both these services. The essence of what doulas have to offer is summed up as ‘social support’. It is not medical, although it overlaps with the art of midwifery. A doula draws on her knowledge of birth, and different kinds of birth, and of breastfeeding to give information so that woman can come to their own decisions, provides emotional support and physical help, and enables everyone involved to communicate smoothly. She supports the partner and other members of the family, too, makes tea and coffee, clears up as she goes along, empties waste bins, cooks a delicious meal and cooperates with other helpers, including the partner, so that the woman is in focus of loving attention and can concentrate on the energy pouring through her body during labour. She may have other skills, including massage, aromatherapy, acupuncture or acupressure, reflexology or homeopathy, but the essence of what she offers is friendship and quiet confidence. She multi-tasks, remembering all the time that she is there for the woman and follows her guidance.’ – Sheila Kitzinger, The politics of birth, blz. 156, Elsevier 2005
‘There is strong research evidence to show that continuous support in childbirth reduces the use of pain-relieving drugs and lowers epidural rate. It makes stimulation of labour with artificial oxytocin less likely, shortens labour, reduces the likelihood of forceps or vacuum extraction, cuts the caesarean section rate, reduces the chance that the baby may have health problems after birth and need to go to the special care nursery, reduces fever and infection in the mother and bleeding after childbirth, and reduces levels of anxiety and postpartum depression. Mothers have a more positive experience of birth and feel more in control. Having a doula increases the chances of breastfeeding successfullly, even when there has been no discussion about breastfeeding. In fact, there is also some evidence that mothers show increased sensitivity towards their newborn babies.’ – Sheila Kitzinger, The politics of birth, blz. 152, Elsevier 2005